واکاوی الواح گلی استحکامات تخت جمشید با تمرکز بر شیوة حسابداری و دفترداری

هدف پژوهش پیش رو، بررسی تاریخچة حسابداری با استفاده از کتیبه های باروی تخت جمشید است. شصت‏و‏پنج لوح حسابداری از 2087 کتیبة منتشر‏شدة ریچارد هلک (1969) و یک لوح از صدوپنجاه کتیبة منتشر‏شدة عبدالمجید ارفعی (1387) مورد بررسی قرار گرفت. لوح‏ها مربوط به سال های سیزدهم (509 پ.م) تا بیست وهشتم داریوش هخامنشی (494 و 493 پ.م) است. گل‏نبشته هایی که مضمون حسابداری دارند با رویکرد زبان شناسی ایلامی، از جنبة امکان همسان‎بودن حساب ها مورد واکاوی قرارگرفته، سپس با حساب های نوین مقایسه شده‎اند. روش پژوهش، مطالعة آرشیوی و بررسی های تاریخی در حوزة پژوهش‏های کیفی با کاربرد استقرایی‏ ـ اکتشافی است. یافته ها نشان می دهد که در زمان هخامنشیان «معادلة حسابداری پرسپولیس» وجود داشته است که شبیه «معادلة اولیة حسابداری» امروزی است. معادلة پرسپولیس که در 2000 سال قبل از لوکیا پاچیولی رواج داشته، شاید پایه گذار معادلة اساسی حسابداری امروزی بوده است. همچنین بیش از سیزده عنوان حساب، به‎شکل کل، معین و تفضیلی نیز وجود داشته است. فرم گزارش­های حسابداری تخت جمشید نیز به‏صورت یکنواخت و استاندارد تهیه می‏شده است. بر‏اساس اسناد کتیبة شمارة 1997، قدیمی‏ترین حسابدار ایرانی «ایرکامکاَ» نام دارد.